قرآن در بیش از 700 آیه ماده ، علم را به کار برده و مسلمانان را به تفکر و تعمق در پدیده های طبیعت دعوت نموده است . حدود 750 آیه به خدا شناسی از راه علوم طبیعی مربوط می شود و در کنار این دعوت عمومی به دانش ، انسان را به شاخه های علوم پزشکی متمایل می کند ؛ آن جا که می فرماید :
«فلینظر الانسان مم خلق»: پس انسان که از چه چیزی خلق شده است .
«افلا ینظرون الی الایل کیف خلقت»: آیا به شتر نمی نگرند که چگونه آفریده شده است ؟
«فلینظر الانسان الی طعامه » : پس انسان به غذای خویش بنگرد.
برخی از احکام دین در قرآن فایده های پزشکی و بهداشتی دارند که باپیشرفت علم پزشکی بدان پی برده شده است .
بهداشت غذایی قرآن با نزول چند دسته از آیات ، اصلاح رژیم غذایی را برای بشریت آورده و احکامی در این مورد صادر کرده است :
الف – ویژگی های غذا
1- غذا پاک باشد ، یعنی نجس نباشد .
2- غذا پاکیزه باشد یعنی پلید (خبیث) نباشد .
3- حلال باشد و حرام نباشد.
از آن جا که میل به غذا های پاک و پاکیزه ریشه در طبع انسان دار و امری است که از درون ساختمان وجودی او ریشه می گیرد ، بابراین دستور اسلام به خوردن غذاهای طییب ، نوعی دستور ارشادی است نه حکم یا دستور تاسیسی .
الف)ممنوعیت غذاهای بهداشتی (پلید)
خباثت به چیزی گفته می شود که پلید است ، یعنی امور پست و فاسد و گندیده و متعفن و غیر مطبوع که طبع انسان آن را نمی پسندد . بر این اساس ، خوردن خوراک های خبیث که طبیعت انسان از آن ها متنفر است (میوه گندیده و ....) ، حرام است . زیرا افساد غذا و گندیدن و کپک زدن آن ها به واسطه تاثیر میکروب ها و قارچ های سمی که روی آن ها نشسته است و آن ها را میموم و آلوده می کند ، باعث انواع بیماری ها از جمله سرطان و ... می شود . همچنین خوردن نجاسات ، آب بینی ، فرو بردن خلطه سینه ، خوردن خاک ، خوردن خون ، مردار ، شراب ، گوشت خوک و برخی از اجزای حیوان حلال گوشت ، جرو غذاهای خبیثه محسوب می شود و اسلام به واسطه ضرر های جبران ناپذیر که خوردن این دسته از غذا ها بر جسم وارد می سازند ، خوردن آن ها را حرام کرده است .
ب)ممنوعیت اسراف در غذا خوردن
اسراف در تغذیه به معنای پر خوری است که در قرآن نکوهش شده است و جزو گانهان کبیره است و آیاتی در مذمت آن نازل شده است : از جمله انه لا یحب المسرفین . زیرا عدم حب الهی دال بر مبغوضیت است .
نیاز های طبیعی بدن انسان به عناصر اصلی غذایی ( مواد قندی ، چربی ، پروتئین و ویتامین ) با توجه به سن ، جنس و نوع فعالیت ، برای افراد گوناگون متغاوت است و اگر تغذیه از اعتدال خارج شود ، برای انسان مضر است .بنابرین قرآن به قاعده کلی منع اسراف در خوردن و آشامیدن اشاره میکند که امروزه در علوم پزشکی وطب پیشگیری ، جایگاه ویژه ای دارد .
متخصصان علوم پزشکی و صاحب نظران تغذیه ، ضررهای پرخوری را برشمرده اند :
1) سوء هاضمه و گشاد شدن معده و بزرگ شدن شکم .
2) بزرگ شدن معده که عارضه ای بسیار خطرناک است .
3) سوزش قلب ،زیرا غذای بیش از حد نیاز مانند بار سنگینی است که بر دوش قلب گذاشته می شود .
4) چاقی خود بیماری خطرناک است .
5) تصلب شرائین .
6) نقرس که یک بیماری مفصلی همراه با حملات دردناک و افرادی بدان مبتلا می شوند که غذای اصلی انان را مواد گوشتی تشکیل می دهد ( اسراف در خوردن نوعی غذا ) .
7) سنگ کلیه ، افرادی که بیش تر غذای آنان را مواد گوشتی ، شیر و پنیر تشکیل می دهد، بیش از دیگران در معرض ابتلا به سنگ کلیه قرار دارند ( اسراف در خوردن نوعی غذا ) .
علاوه بر ضررهایی که پر خوری بر خسم می گذارد ، عوارض روانی و روحی از جمله : سستی اراده ، کودنی ، میل به خواب مفرط و ... را نیز باعث می شود . بسیاری از متخصصان علوم پزشکی اعتقاد دارند که آیه «کلوا واشربوا و لا تسرفوا »، یک دستور مهم بهداشتی است . زیرا تحقیقات نشان داده ، این آیه نوعی درمان سرطان یا پیشگیری از آن است .
** ارائه یک قاعده ی کلی درباره تغذیه ، یکی از مطالب عالی قرآن کریم است که نقش به سزایی در سلامت انسان دارد و می تواند یکی از معجزات علمی قرآن محسوب شود .
ج) ممنوعیت خوردن گوشت مردار
مردارعبارت است از جسم انسان یا حیوان مرده که یا خود مرده باشد و یا بر خلاف دستور شرع کشته شده باشد .
خدا در قرآن می فرماید : " انما حرم علیکم المیته و ..." همانا او گوشت مردار را بر شما حرام کرد . آیه فوق در چهار سوره قرآن با الفاظ متفاوت تکرار شده است . به نظر متخصصان علوم پزشکی ، خون پس از مرگ جانور با توجه به ترکیبات آن ( به رغم این که قبل از مرگ بهترین وسیله دفاع از بدن بود )، به محل مناسبی برای رشد میکروب ها تبدیل خواهد شد . دربدن مردار ، پس از یک ساعت خون رسوب می کند و پس از سه چهار ساعت عضلات منقبض می شوند و به خاطر وجود اسید ها( فسفریک و فورمیک و لاکتیک ) بدن خشک می شود . سپس حالت قلیایی به بدن بر می گردد و خشک میشود . سپس میکروب های موجود در خون بدن شروع به تکثیر می کنند. در نتیجه بدن متعفن و متلاشی می شود . محبوس بودن خون نیز تعفن را تسریح و به تولید مثل میکروبها کمک می کند . اما در ذبع شرعی ،(سر بریدن حیوان ) بریده شدن ورید ها و شریان های بزرگ گردن باعث خروج تمام خون تمام خون بدن حیوان خواهد شد و دست و پا زدن حیوان ذبع شده نیز به این امر کمک خواهد کرد.
حکمت و فلسفه حرام بودن خوردن گوشت مردار به دلیلی است که شرح دادیم . از این طریق می توان به حکمت غسل مس میت و دفن میت نیز پی برد.
باید اشاره کرد این علوم فقط گوشه ای از حکمت های خداوند است که بشر از طریق پیشرفت علم توانسته است بدان ها دست یابد . ای بسا حکمت های بی شماری در پس پرده وجود دارند که بشر از درک آن ها عاجراست.
د)ممنوعیت خوردن گوشت خوک
خوک یک از حیوانات پستاندار است که در خشکی زندگی می کند و از گوشت و شیر آن استفاده می شود. ولی از نظر اسلام ، نام این حیوان در فهرست غذاهای ممنوع قرار دارد . خدا در قرآن می فرماید « انما حرم علیکم المیته و الدم و لحم الخنزیر و ... » : خداوند تنها گوشت مردار و خون و گوشت خوک و ... را حرام کرده است .
علت تأکید قرآن بر این مطلب به خاطر خطرات جسمی و روحی مصرف گوشت خوک و نیز آلودگی جامعه بشری به آن است . مصرف گوشت خوک بین یهودیان نیز ممنوع است و یکی از غذاهای حرام در شریعت موسی (ع) نیز است . اما متأسفانه هنوز مصرف گوشت خوک در برخی نقاط دتیا هنوز رواج دارد .
خوک حتی نزد اروپائیان که بیش تر گوشت آن را می خورند ، سمبل بی غیرتی است . خوک غیرت ناموسی ندارد و نقطه مقابل خروس است . جفت خود را در معرض استفاده خوک های نر دیگر قرار می دهد و از این عمل ، علاوه بر آن که باک ندارد ، لذت هم می برد و این صفت در گوشتش تأثیراتی دارد . افرادی که از این نوع گوشت تغذیه می کنند ، همان اخلاق و صفات رذیله را حاصل می کنند . در حالی که غیرت نسبت به دین و ناموس از صفات اتبیا و ائمه و طاهرین و مؤمنین است .
علاوه بر این ضررهای روانی و اخلاقی که از خوردن گوشت خوک حاصل می شود ، دو دسته بیماری را سبب می شود :
الف) بیماری هایی از جمله عوامل مبتدا به آنها گوشت خوک است مانند :
1-اسهال خونی : در گوشت خوک انگل هایی به نام بالانتن دیوم زندگی می کنند که از اهم منابع انتشار این بیماری در سرتاسر جهان است .
2- انتامیب هیستولیتک : که انسان را به اسهال آمیبی مبتلا می سازد و خوک نقش ناقل این میکروب به انسان را ایفا می کند .
3- بیماری باد سرخ : نوعی بیماری است که خوک به ان مبتلا می شود و به گروه خاصی از انسان ها ، از قبیل قصاب ها و دباغ ها انتقال می یابد و در انسان به صورت لکه های سرخ و دردناک ، تؤام با سوزش شدید روی دست ظاهر می شود .
4- تصلب شرائین : میزان چربی و اسیداوریک در گوشت خوک بسیار زیاد است و خوردن آن ، نقش مهمی در تصلب شرائین در انسان دارد.
علاوه بر این ها خوک از خوردن چیزهای پلید و کثیف ، مانند مدفوع خود باک ندارد ، لذا بدن خوک جایگاه انواع میکروب هاست .
ب) بیماری هایی که تنها به علت خوردن گوشت خوک در انسان به وجود می آیند ، عبارتند از :
1- کرم کدو : طول کرم کدو 2تا 3 سانتی متر است و در عضلات و مغز خوک وجود دارد که انسان با خوردن گوشت و یا مغز خوک به آن مبتلا می شود . از عوارض این بیماری ، نارسایی هایی در دستگاه گوارش است . مرض لادرری از همین کرم کدو به انسان منتقل می شود .
2- تری شینوز : طول کرم تری شینوز 3 تا 5 میلی متر است . این کرم از طریق خوردن گوشت خام یا نیم پز وارد بدن می شود و ضمن ایجاد جوش های پوستی ، در عضلات انسان تخم گذاری می کند که باعث درد شدید عضلات ، سختی نفس ، ناتوانی هنگام سخن گفتن و جویدن ،و گاهی فلج عضلات تنفسی می شود . کرم ترشین در طول یک ماه ، پانزده هزار تخم می گذارد . در یک کیلو گوشت خوک ممکن است 400 میلیون نوزاد کرم وجود داشته باشد . این کرم اتولین بار در سال 1835 میلادی ، توسط یک دانشمند انگلیسی به نام پاژت کشف شد .
تری شینوز می تواند به قلب نفوذ کند و باعث سکته های قلبی شود . پختن گوشت هم این کرم را نابود نمی کند .
3- بوتولیسم : گوشت خوک ثقیل الهضم است و معده را به زحمت می اندازد و باعث بوتولیسم می شوند
